धन सम्पतिको मनोविज्ञान ( THE PSYCHOLOGY OF MONEY) पढेर सक्दा केही पुस्तक भित्र भएका कुराहरु सारेर यो पुस्तक नपढेकाहरुलाई सहज र जानकारी हुन्छ कि भनेर साभार गरेको छु। अहिले नेपालको आर्थिक अवस्था बारे सरकार र अर्थविद्हरुले जे जस्तो भनेता पनि त्यति सजिलो सुधार हुने देखिदैन। हुन त पत्रपत्रिकाहरुमा सकारात्मक खबर छापिए पनि यथार्थमा आर्थिक चलायमान सजिलो गरि सहज हुने देखिदैन। किनकी जनगणना -२०७८ अनुसार नेपालमा काम गर्ने सक्ने १५ – ५९ वर्ष उमेर समुहको जनसख्या कुल जनसख्याको ६१.९६ प्रतिशत यानी १,८०,७१,६८५ रहेको देखिन्छ। आश्रित हुनेको भन्दा काम गर्ने मानिसको जनसख्या धेरै हुनुलाई जनसांख्यिक लाभांश भनिन्छ। यतिका उर्जाशील युवाहरुको देशमा उपस्थिति हुनु मुलुकको विकासको निम्ति राम्रो कुरा हो। तर सरकारले यी उर्जाशील मानिसहरुलाई देश विकासको काममा लगाउन कुनै योजना सोचेको देखिदैन। बरु १०० मा ९८ जनालाई विदेश जान दैनिक जसो सरकार र राजनैतिक दलहरुले वातावरण सिर्जना गरि रहेका छन।
मनोविज्ञान मन र व्यवहारको वैज्ञानिक अध्ययन हो। मनोवैज्ञानिकहरू मानसिक प्रक्रियाहरू, मस्तिष्क कार्यहरू र व्यवहारको अध्ययन र बुझ्नमा सक्रिय हुनु हो। जे होस् जो जहाँ भए या गए पनि आखिर पैसा र सम्पति कै लागी जाने हो र बस्ने हो। धन सम्पति कमाएर पनि त्यो धनसम्पतिसंग हामीहरुले मन र व्यवहार अनुसार प्रयोग गर्नु पर्छ भन्ने महत्वपूर्ण कुरा रहेछ। व्यक्ति या समुहको कुरा मात्र होइन सरकारले पनि बुझ्नु जरुरी देखिन्छ।
पुस्तकमा लेखकले भाग १९ मा “हामीले आफ्नो धनको मनोविज्ञानको बारेमा के सिख्यौ” शिर्षकमा पुस्तकको सारांश दिएका छन्। ति हरफहरू र अन्य महत्वपूर्ण वाक्यहरु साभार गरेको छु। एकपटक पुस्तक आफै पनि पढ्नु होला। अहिले नेपालमा अग्रेजी र हिन्दी भाषामा पुस्तक उपलब्ध रहेछ। रेमिटान्स ले चलेको देश,अब रेमिटान्स नेपाल पठाउने युवाहरुले आफुले कमाएको धन सम्पतिलाई मनोविज्ञानको आँखाले बुझ्नु जरुरी छ।
” एक प्रतिभाशाली व्यक्ति त्यो हो जसले साधारण काम गर्न सक्छ जब कि उसको वरपरका मानिसहरूले आफ्नो रिस गुमाउँछन्।” – नेपोलियन
“कहिले काहीं केहि परियोजनाहरुले काम गर्छ कहिले गर्दैन,तर ति दुवै कुराको निन्दा गर्नु को कुनै तुक छैन। बरु निरन्तर अघि बढ्नु नै सफलता चुम्नु हो।” – ब्रेड पिट
सबै कुराहरू राम्रो हुँदा नम्रता र खराब हुँदा क्षमा/दयाभाव खोज्न सकेसम्म प्रयास गर्नुहोस्। किनकी केहि पनि राम्रो वा नराम्रो जस्तो देखिदैन। संसार ठूलो र जटिल छ। भाग्य र जोखिम दुवै वास्तविकतामा गाह्रो छ। आफू र अरूलाई न्याय गर्दा यो मनमा राख्नुहोस्। भाग्य र जोखिमको शक्तिलाई सम्मान गर्नुहोस्, र तपाईले नियन्त्रण गर्ने चीजहरूमा ध्यान केन्द्रित गर्ने सम्भावना कम हुनेछ। यसको साथमा, तपाईंको सही प्रेरणा स्रोत व्यक्तिहरू फेला पार्ने सम्भावना पनि अधिक हुनेछ।
कम अहंकार, धेरै धन। पैसा बचत गर्नु तपाईको अहंकार र आम्दानी बीचको भिन्नता हो, र सम्पत्ति भनेको अदृश्य छ। त्यसोभए भविष्यमा तपाईसँग धेरै चीजहरू वा विकल्पहरू छन् भनेर आज तपाईले के किन्न सक्नुहुन्छ भन्ने चाहनालाई दबाएर सम्पत्ति सिर्जना गरिन्छ। तपाईले जति कमाउनुहुन्छ त्यो फरक पर्दैन, तपाईले धन निर्माण गर्न सक्नुहुन्न जब सम्म तपाईले आज तपाईको पैसाले कति आनन्द लिनुहुन्न।
आफ्नो धनसम्पत्ति यसरी व्यवस्थापन गर्नुहोस् कि तपाई राती शान्तिसँग सुत्न सक्नुहोस् यो भन्नुहोस् वा आफ्नो आयको एक निश्चित प्रतिशत बचत गर्नुहोस्। कतिपय मानिसहरूले सबैभन्दा धेरै प्रतिफल नआएसम्म शान्तिसँग सुत्ने गर्दैनन्। अरूले रूढीवादी रूपमा लगानी गरे मात्र सन्तुष्ट महसुस गर्नेछन्। सबैको आ-आफ्नै तरिका हुन्छ तर के यसले मलाई राम्रो निन्द्रा पाउन मद्दत गर्छ ? सबै वित्तीय निर्णयहरूको आधार सबैभन्दा राम्रो विश्वव्यापी दिशानिर्देश हो।
यदि तपाईं एक लगानीकर्ताको रूपमा सफल हुन चाहनुहुन्छ भने तपाईंले गर्न सक्ने सबैभन्दा शक्तिशाली कुरा भनेको तपाईंको समय सीमा बढाउनु हो। समय लगानीको सबैभन्दा शक्तिशाली शक्ति हो। साना कुराहरूलाई म्याग्निफाइज गरेर र ठूला गल्तीहरूलाई धमिलो पारेर ठूलो बनाउँछ। यसले भाग्य र जोखिमलाई बेवास्ता गर्न सक्दैन। तर यसले जनताको हकदार दिशामा नतिजालाई बेवास्ता गर्छ।
धेरै चीजहरू गलत हुन्छन् भनेर स्वीकार गर्न सिक्नुहोस्। तपाईं आधा पटक भन्दा बढी गलत हुन सक्नुहुन्छ र अझै पनि धेरै धन कमाउन सक्नुहुन्छ। किनभने धेरैजसो नतिजाको कारण थोरै कुराहरू हुन्छन्। तपाईले आफ्नो पैसाको साथ के गरिरहनु भएको छैन, तपाईले काम नगर्ने धेरै चीजहरूमा सन्तुष्ट हुनुहुनेछ। यस्तै हो संसार। त्यसैले व्यक्तिगत लगानी हेरेर होइन समग्रमा आफ्नो पोर्टफोलियो हेरेर आफ्नो उपलब्धिको मूल्यांकन गर्नुपर्छ। उचित मात्रामा नराम्रो लगानी र केही उत्कृष्ट लगानी हुनुमा कुनै गल्ती छैन। सामान्यतया यो उत्तम केस परिदृश्य हो। तपाइँको कार्यसम्पादन मूल्याङ्कन गर्दा तपाइँको व्यक्तिगत लगानीहरूमा ध्यान केन्द्रित गरेर, विजेताहरू वास्तवमा भन्दा धेरै उत्कृष्ट देखिन्छन् र हार्नेहरू उनीहरू हुनु पर्ने भन्दा बढी दुःखी देखिन्छन्।
आफ्नो समयलाई नियन्त्रण गर्नको लागि सम्पत्तिको प्रयोग गर्नुहोस्, किनकि आफ्नो समयमाथि नियन्त्रण नहुनु आनन्दको लागि शक्तिशाली र विश्वव्यापी बाधा हो। तपाईले चाहानु भएको काम गर्न सक्ने क्षमता, तपाईले चाहानु भएको बेलामा, तपाई जसलाई चाहानुहुन्छ,तपाईले चाहानुहुन्छ, वित्तमा सबैभन्दा ठूलो लाभांश प्रदान गर्दछ।
कम देखावटी (अभिमानी) र धेरै राम्रो हुनुहोस्। तपाईको सम्पत्तिबाट तपाई जत्तिकै प्रभावित अरु कोही हुँदैन। तपाईलाई लाग्छ कि तपाईलाई महँगो कार र राम्रो घडी चाहिन्छ। र तिनीहरू घोडाशक्ति र क्रोम द्वारा भन्दा दया र नम्रता द्वारा प्राप्त हुने सम्भावना बढी छ।
बचत गर्नुहोस् मात्र बचत गर्नुहोस्। तपाईंलाई बचत गर्नको लागि कुनै खास कारणको आवश्यकता पर्दैन, कार, डाउन पेमेन्ट वा मेडिकल आपतकालिनका लागि बचत गर्नु राम्रो हुन्छ, तर परिभाषित गर्न वा अनुमान गर्न असम्भव भएका चीजहरूको लागि बचत गर्नु बचत गर्ने उत्तम तरिकाहरू मध्ये एक हो।सबैको जीवन अप्रत्याशित चीजहरूको श्रृंखला हो। कुनै विशेष उद्देश्य बिना बचत जीवनको निश्चित आश्चर्य विरुद्ध एक ढाल हो।
सफलताको मूल्य परिभाषित गर्नुहोस् र त्यसपछि यसलाई तिर्न इच्छुक हुनुहोस्। किनभने कुनै पनि लाभकारी सित्तैमा उपलब्ध छैन। र याद गर्नुहोस्, धेरै वित्तीय मूल्यहरूसँग प्रत्यक्ष प्राइम ट्याग हुँदैन। अनिश्चितता, हिचकिचाहट र अफसोस वित्तको दुनियामा सामान्य मूल्य हो। र तिनीहरू प्राय: तिर्न योग्य छन्। तर तपाईंले तिनीहरूलाई जरिवानाको सट्टा शुल्कको रूपमा हेर्नुपर्छ।
गल्ती गर्ने ठाउँको पूजा गर। तपाईको सहिष्णुता भनेको भविष्यमा के हुन सक्छ र तपाईले राम्रो प्रदर्शन गर्नको लागि के भएको देख्न चाहनुहुन्छ बीचको भिन्नता हो, र सहिष्णुता भनेको समयसँगै जादुई बनाइदिन्छ। त्रुटिको लागि कोठा प्रायः रूढिवादी रक्षा जस्तो देखिन सक्छ, तर यदि यसले तपाइँलाई खेलमा राख्छ भने यसले यसको मूल्य धेरै गुणा फिर्ता गर्न सक्छ।
वित्तीय निर्णयहरूको आकर्षण सीमितताहरूबाट बच्नुहोस्। सबैका लक्ष्य र इच्छाहरू समयसँगै परिवर्तन हुन्छन्, र तपाईंका विगतका निर्णयहरू जति चरम हुन्छ, तपाईं तिनीहरूलाई अगाडि बढ्न पछुताउनुहुनेछ।
तपाईंलाई जोखिम मनपर्छ किनकि यसले समयसँगै रिटर्न प्रदान गर्दछ। तर तपाईंले विनाशकारी जोखिमबाट जोगिनै पर्छ किनकि यसले तपाईंलाई भविष्यमा राम्रो प्रतिफल तिर्ने जोखिमहरू लिनबाट रोक्छ।
तपाईंले खेल्नु भएको खेल परिभाषित गर्नुहोस्, र सावधान रहनुहोस् कि तपाईंको व्यवहारलाई तपाईं भन्दा फरक खेल खेल्ने मानिसहरूबाट प्रभावित हुन नदिनुहोस्।
अराजकतालाई सम्मान गर्नुहोस्। स्मार्ट, ज्ञानी, र तर्कसंगत व्यक्तिहरू आर्थिक मामिलामा एकअर्कासँग असहमत हुन सक्छन्, किनभने मानिसहरूको लक्ष्य र इच्छाहरू धेरै फरक हुन्छन्। त्यहाँ कुनै एक सही जवाफ छैन, केवल एक जसले तपाईंको लागि काम गर्दछ।
“दुईवटा विषयहरू छन् जसले सबैलाई असर गर्छ, चाहे तपाईलाई रुचि छ वा छैन, “स्वास्थ्य र पैसा”। स्वास्थ्य समस्या व्यक्तिगत हो,धन सम्बन्धि मुद्धा अरुसंग जोडिएको हुन्छ। त्यसैले वित्तीय जोखिम यति लोकप्रिय हुन्छ कि सबैको ध्यानलाई एकैचोटी आकर्षित गर्दछ,अन्य कुराले गर्न सक्दैन। “
“भाग्य र जोखिम दाजुभाइ हुन्। यी दुवै वास्तविकताको गवाही हुन् कि जीवनमा हरेक परिणाम व्यक्तिगत प्रयास बाहेक अन्य शक्तिहरूमा निर्भर गर्दछ।केही पनि यति राम्रो या नराम्रो हुदैन,जस्तो हामीले देख्छौ।”
“कसैलाई बताउन प्रयास गर्नुहोस् कि सबै कुरा ठीक हुनेछ र तिनीहरूले या त तपाईंलाई बेवास्ता गर्नेछन् वा तपाईंलाई शंकाको नजरले हेर्नेछन्। कसैलाई भन्नुहोस् कि तिनीहरू खतरामा छन् र तिनीहरूको पूरा ध्यान तपाईंमा हुनेछ।”
“त्यहाँ कुनै विकास छैन, कुनै बुद्धि छैन, र कुनै अन्तर्दृष्टि छैन। लामो समयसम्म झुन्ड्याउने क्षमता, हराएको र छोड्न बाध्य नभई, सबैभन्दा महत्त्वपूर्ण कुरा हो। यो तपाईंको रणनीतिको आधारशिला हुनुपर्छ, यो लगानी वा तपाईंको क्यारियर वा व्यवसाय हो।”
